11-13. Yüzyıl İslam Düşüncesinde Fizik Teori Modelleri: Kuram ve Yöntem

Meşşâî Fizik Teorilerine Dair İkincil Literatür

by Proje I Temmuz 11, 2022 190 Views

Hazırlayan: Hacer Toprak, Hatice Beyza Özeroğlu, Sacide Ataş

TÜRKÇE LİTERATÜR

Tezler ve Kitaplar

Acı, Ahmet. 2017. “Fârâbî ve İbn Sînâ’nın Astroloji Reddiyeleri”. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.

Bu çalışma, her iki filozofun varlık nazariyeleri bağlamında astrolojiyi reddederken ne kastettiklerini açıklamaktadır. Araştırma, Fârâbî ve İbn Sînâ’nın astroloji reddiyelerinin astrolojinin tüm iddialarını reddeden reddiyeler olmadığı, astrolojinin Orta çağ’da anlaşılan şeklini redde yönelik olduğunu ortaya koymaktadır.

Tez, İbn Rüşd’ün Cevâmi‘u’l-Kevn ve’l-Fesâd’ı temelinde oluş ve bozuluş teorisini nasıl anladığını ortaya koymaktadır. Oluş ve bozuluş teorisini inceleyen bu çalışma, kuramsal olarak değişime uğrayan doğal cisimleri konu edinmektedir. İbn Rüşd’e göre, her varlığın dayandığı nedenleri açıklayan çalışma, oluş ve bozuluşa tâbi olan varlıkların dört nedene dayandırıldığını konu edinmektedir.

Akyüz, Turgut. 2017. Ebubekir Zekeriyya er-Razi’nin Felsefi görüşleri : İlahiyat (Metafizik) ve Tabiiyyat (Doğa Felsefesi). İstanbul: Ravza Yayınları.

İki bölümden oluşan eser, alemin ve insanın yaratılışını beş ezeli ilke çerçevesinde ele almaktadır. Birinci bölümünde beş ezeli ilkeyi keyfiyet ve nitelik bakımından inceleyen eser, ikinci bölümde ise beş ezeli ilkenin alem ve insanın meydana gelişindeki rolünü konu edinmektedir.

Aslan, Sıraceddin. 2020. “İslâm Bilim Geleneğinde Fizik Biliminin Teşekkülü: X-XI. YY.” Doktora tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Bu çalışma, süreç içerisindeki İslâm bilim geleneğinin teşekkülünü ve bunun içinden peyderpey ortaya çıktığına yönelik ileri sürülen tartışma ekseninde fizik biliminin disiplinleşme safhalarını ihtiva etmektedir.

Atay, Hüseyin. 2001. İbni Sina’da Varlık Nazariyesi. Ankara: TCKB Yayınları.
Baga, Mehmet Sami. 2018. “İbn Sînâ Sonrası İslam Felsefesinde Cisim Teorisi: Hikmetü’l-’Ayn ve Şerhleri Çerçevesinde”. Doktora tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Cismin sözcük anlamından başlayarak onun metafizik ilkeleri, varlığa gelişi ve ilişenlerini Hikmetü’l-‘ayn ve şerhleri çerçevesinde inceleyen eser, cisimle ilgili hangi problemlerin devralındığı tespit ederek bunların nasıl tartışıldığı, ne tür değişim ve dönüşümler geçirerek nereye doğru evrildiği konusunu ele almıştır.

Bakır, İrfan. 2016. “İbn Sînâ Felsefesinde Zaman Kavramı”. Yüksek Lisans Tezi, Yalova: Yalova Üniversitesi.

Bu çalışma, İbn Sînâ’nın doğa felsefesi içerisinde yer alan zaman kavramını incelemektedir. Antikçağ ve İbn Sînâ öncesi İslam düşünürlerinin görüşlerine de yer verilen eserde, İbn Sînâ sistemi temel alınmış ve diğer görüşlerle mukayeseli bir metot izlenmiştir.

Doğan, İlhami. 2005. “İbni Sina’ nın Doğa Felsefesi”. Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi.

Bu çalışma, İbni Sina’nın es-Semâu’t-Tabiî başlığı altında doğa üzerine olan yazılarının incelenmesi üzerine onun doğa felsefesi anlayışını ortaya koymaktdır. İbn Sina öncesi ve İbn Sina’nın doğa felsefesi olarak iki ana başlığa ayrılan tezde, doğa, doğa felsefesi, doğal cisim ve nedensellik konuları ele alınmıştır.

Dönmez, Ayşe Betül. 2009. “İbn Sina Felsefesinde Hareket Kavramı”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Üç ana bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde hareket kavramının tarihî arkaplanı değerlendirilmiş ikinci bölümünde ise, İbn Sînâ’nın Simaü’t-Tabiî adlı eserinin II. makalesi ile Aristoteles’in hareketle ilgili görüşlerinin bulunduğu Fizika III-V. kitaplardaki karşılaştırmalara yer verilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümü ise hareketle ilgili teorik meseleleri ihtiva etmektedir.

Eshenkulova, Kishimjan. 2001. “İbn Sina Felsefesinde Madde ve Suret”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Bu çalışma, iki ana bölümden oluşup birinci bölümünde Aristoteles felsefesinde madde ve suretin yeri ve önemini incelemiştir. Çalışmanın esas kısmını teşkil eden ikinci bölümde ise İslam felsefesini sistematik hale getiren İbn Sina felsefesinde madde ve surete yer verilmiştir.

Fidan, Furkan. 2020. “İbn Sînâ’nın Doğa Felsefesinde Sonsuzluk”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Medeniyet Üniversitesi.

Bu tez, İbn Sînâ’nın sonsuz kavramını doğa felsefesi sınırları içerisinde nasıl ele aldığını ortaya koymaktadır. İbn Sînâ’nın geliştirdiği özgün sonsuzluk yaklaşımıyla kendisinden önce çözülemeyen problemleri çözmüş olduğunu iddia eden çalışma ilk bölümde sonsuz kavramının İbn Sînâ öncesi dönemde geçirdiği önemli dönüşümler ve bu dönüşümler esnasında çözümsüz kalan problemleri ele almaktadır. İkinci bölümde İbn Sînâ’nın sonsuz kavramına yaklaşımını inceleyen bu çalışmanın üçüncü kısmı cismin en genel iki arazından biri olan hareketin bölünme ve ekleme bakımından sonsuzluğunun İbn Sînâ felsefesinde ele alınış biçimini ihtiva etmektedir.

Irakî, Muhammed Atıf. 1969. el-Felsefetü’t-Tabiiyye İnde İbni Sina. Kahire.

Arap dilinde bu konuyu ele alan nadir eserlerden biri olan bu çalışmada, İbn Sina’nın doğa felsefesi doğal cisimler, nedensellik, zaman, mekan, hareket ve boşluk kavramları çerçevesinde incelenmiştir.

Macit, Muhittin. 2006. İbn Sina’da Doğa Felsefesi ve Meşşai Gelenekteki Yeri. İstanbul: Litera Yayıncılık.

İbn Sînâ’nın doğa felsefesini inceleme konusu yapmış olan bu kitap, başta Aristoteles olmak üzere Meşşâî (Peripatetik) felsefî gelenek içerisinde mukayeseli bir çalışmayla İbn Sînâ’nın bu gelenek içinde kavram, konu ve biçim yönünden nasıl bir doğa felsefesi inşa etmiş olduğunu ortaya koymaktadır.

Muhtar, Bülhamâyir. 1986. Nazariyyetü’t-Tabiiyyât İnde İbni Sina. Beyrut.
Özcan, Ahmet. 1993. “İbn Sina’nın el-Hikmetu’l-Meşrikiyye Adlı Eseri ve Tabiat Felsefesi”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Bu çalışma, İbn Sina’nın el-Hikmetu’l-Meşrikiyye isimli eserinin Nuruosmaniye: 4894 ve Ayasofya: 2403 el yazmalarının karşılaştırmalı incelemesini ihtiva etmektedir.

Özkan, Yakup. 2019. “İbn Sînâ Felsefesinde Varlık ve Mahiyet İlişkisi”. Doktora tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi.

Bu çalışma İbn Sînâ felsefesine göre varlık-mahiyet ilişkisinin ne olduğu sorusunu konu edinmektedir. Tanrı ve O’nun dışındaki varlıklar için varlık-mahiyet ilişkisinin ne olduğu sorusunu soran ve bu sorunun çözümünü ayrıntılı olarak inceleyen eser; varlık, mahiyet ve varlık-mahiyet ilişkisi şeklinde üç ana bölümden oluşmaktadır.

Ruziyev, Ashimzhan. 2020. “Fârâbî’nin Tabiat Felsefesi”. Yüksek Lisans Tezi, Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi.

Bu çalışma, Fârâbî’nin felsefesindeki sorun ve soruları tabiat felsefesi çerçevesinde nasıl analiz ettiğini, ne şekilde çözüme kavuşturduğunu ortaya koymaktadır. İlk olarak Aristoteles’in Fizik kitabı çerçevesinde tabiat felsefesinin değerlendirilmesini yapan eser, ikinci bölümde Fârâbî’nin el-Medînetül-Fazila ve es-Siyasetü’lMedeniyye eserleri kapsamında tabii varlıklar ve tabii oluşumun en son varlığı olarak insanı incelemektedir.

Şahin, Nur Muhammed. 2019. “İbn Sînâ’nın Doğa Felsefesinde Dört Unsur”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Medeniyet Üniversitesi.

Bu tez, İbn Sînâ’nın doğa felsefesi külliyatındaki üçüncü kitabı olan Oluş ve Bozuluş adlı eserinde dört unsur meselesini nasıl ele aldığını incelemektedir. İlk bölümünde evrenin ortaya çıkışı ve arkhe problemiyle ilgili ilk çağ filozoflarının savunduğu görüşlere değinilen çalışmanın ikinci bölümünde, İbn Sînâ’nın kendi dört unsur teorisini savunmadan önce dikkate aldığı karşıt grupların argümanları, İbn Sînâ’nın gözünden ayrıntılı bir şekilde tahlil edilmektedir. Tezin üçüncü bölümü ise İbn Sînâ açısından oluş-bozuluş ve dönüşüm arasındaki farkları ihtiva etmektedir.

Üçer, İbrahim Halil. 2014. “İbn Sina Felsefesinde Suret Anlayışı”. Doktora tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi.

Bu tez, İbn Sînâ’nın suret tasavvurunu ona özgü varlık-mahiyet ve zorunluluk-imkân ayrımları etrafında ele almış, filozofun, suretin felsefî içerimlerinde gerçekleştirdiği dönüşümleri ele alarak, bu dönüşümler sayesinde İbn Sînâ’nın nasıl hem cevherî birliği hem de varlığa gelişi açıklama imkânı elde ettiğini ortaya koymuştur.

Üçer, İbrahim Halil. 2017. İbn Sina Felsefesinde Suret, Cevher ve Varlık. İstanbul: Klasik Yayınları.

İbn Sina felsefesinde suret, cevher ve varlığı konu edinen yayınlamış doktora tezi olan eser, bu kavramların felsefe tarihinde geçirmiş olduğu süreci ayrıntılı bir şekilde ortaya koymaktadır. Giriş ve sonuç dışında dört bölümden oluşan eser, “Varlık ve Cevher”, “Cevher Olarak Suret”, “Hareket ve Varlık Arasında: İbn Sina’ya İntikal eden Miras” ve “İbn Sina: Cevheri Birliği Koruyarak Varlığı Açıklamak” başlıklarını ihtiva etmektedir.

Ülken, Hilmi Ziya. 1937. “İbni Sina’nın Tabiiyyâtı”. İçinde Büyük Türk Filozofu ve Tıp Üstadı İbni Sina: Şahsiyeti ve Eserleri Hakkında Tetkikler, 1-11. İstanbul: TTK Yayınları.
Yalın, Salih. 2008. “İbn Rüşd ve Sühreverdî’de Töz Kavramının Karşılaştırmalı İncelemesi”. Doktora tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi.

Bu çalışma, İbn Rüşd ve Sühreverdî’nin töz kavramı konusundaki düşüncelerini ele almaktadır. İbn Rüşd ve Sühreverdî’nin felsefenin temel kavramlarından biri olan töz kavramı hakkındaki düşüncelerini inceleyen eser; iki ayrı felsefî ekole mensup bu iki filozofun töz konusundaki düşüncelerindeki ortak, benzer ve farklı yanları karşılaştırmalar yaparak ortaya koymaktadır.

Yavuz, Ömer. 2020. “İbn Sînâ’nın Varlık Düşüncesini Fizik Felsefesiyle Yeniden Okumak Sistem ve Referans Sistemi Bağlamlı Bir Çözümleme”. Doktora tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi.

Dört ana bölümden oluşan tezin giriş bölümünde çalışmanın yöntemi ele alınmıştır. İkinci bölümde, İbn Sînâ’nın varlık düşüncesinin ortaya çıkmasında rol alan bileşenlerin neler olduğuna değinen eser, üçüncü bölümde ise İbn Sînâ’nın ürünleri çerçevesinde ele alınan konuları, fizik, fizik felsefesi üzerinden günümüzde geçirdiği değişim ve içerikleri ana hatları ile incelemiştir. Dördüncü bölüm ise İbn Sînâ’nın varlık düşüncesinde etkisi olan bazı bileşenlerin analizi yapılarak genel olarak günümüzün ilgili kazanımlarının üstleneceği rollerin neler olabileceği sorununu ihtiva etmektedir.

Yıldırım, Ramazan. 2005. “Şehrezuri’nin Tabiat Felsefesinde Nefs Teorisi”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Bu çalışma, İşraki felsefe okuluna mensup bir filozof olan Şemseddin-i Şehrezuri’nin nefs hakkındaki görüşlerini ele almaktadır. Eser, filozofun “Resâilu’ş Şecereti’l İlahiyye fi Ulûmi’l-Hakaiki’r-Rabbâniyye” adlı eserinin tabiat felsefesiyle ilgili olan dördüncü kitabının, ünlü seyahatname yazarı, Yirmisekiz Mehmet Çelebi tarafından yapılan “Semere-i Şecere” adlı Osmanlıca tercümesi merkeze alınarak oluşturulmuştur. Çalışma, “İslam Düşüncesinde Tabiat Felsefesi”, “Şehrezuri ve Şeceretü’l-İlahiyye ve Tercümesi” ve “Semere-i Şecerede Nebati ve Hayvani Nefs” olmak üzere üç başlıktan oluşmaktadır.

Yüzücü, Muzaffer. 2019. “Meşşâi Felsefede Madde ve Sûret ilişkisi”. Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa: Harran Üniversitesi.

Bu çalışma, Meşşâî felsefede, madde ve sûret ilişkisinin hangi bağlamda ve nasıl işlendiğini ele almaktadır. Bunu yaparken öncelikle Sokrates öncesi filozofların madde ve sûret anlayışlarını inceleyen eser, sonrasında Eflatun, Aristo ve Meşşâî filozofların madde ve sûret anlayışlarını, özellikle doğa felsefesi ve metafizik bakımından ele almaktadır.

Zorbacı, Abdullah. 2020. “İhvân-ı Safâ Risâlelerinde Gök Cisimlerinin İnsan Üzerindeki Etkileri”. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi.

Gök cisimlerinin varlıksal hiyerarşinin nedensel birer sonucu olarak insana ve çevresine aksettirdiği niteliklerle, bizâtihi kendi yapılarından kaynaklanan etkilerini ihtiva eden bu çalışma, Resâilü İhvâni’s-Safâ kapsamında konuya ilişkin açıklamaların, belirli oranda günümüz astrolojisine de kaynaklık edebileceğini ortaya koymaktadır.

Makaleler

Zaman-Mekân-Boşluk Kavramları ile İlgili Makaleler

Açıkgenç, Alparslan. “İslam Düşüncesinde Zaman Anlayışının Felsefi Tahlili”. Uluslararası İslam Medeniyetinde Zaman Sempozyumu I (2016): 19-28.

Gökdoğan, Melek Dosay. “Fârâbî’nin Boşluk Üzerine Makalesi”. Ortaçağ İslâm Dünyası’nda Bilim ve Teknik: Makaleler, 2008, 298-305.

Haklı, Şaban. “İbn Sînâ Felsefesinde ‘Fâil Neden’in (Etkin Neden), Nedensellik Sorunu Açısından İncelenmesi”. Marife: Bilimsel Birikim (Marife: Dini Araştırmalar Dergisi) IV, sy 1 (2004): 121-37.

Massignon, Louis, ve Muhsin Akbaş. “İslâm Düşüncesinde Zaman”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XLIV, sy 1 (2003): 415-21.

McGinnis, Jon, ve Zikri Yavuz. “İbn Sina’da Zaman, Hareket ve İmkan”. Uluslararası İbn Sînâ Sempozyumu Bildiriler I (2009): 259-66.

Şahin, Hasan. “Abdullatif Bağdadi’nin Mekan Felsefesi”. Abdüllatif Bağdadi Kongresi, 1993, 69-78.

Şulul, Cevher. “İslâm Düşüncesinde Zaman Tasavvuru”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi IX, sy 3 (2002): 73-88.

Metafizik-Sudûr-Sebeplilik İlkesi ve Kozmololoji ile İlgili Makaleler

Aiblon, Ilai, ve Rabia Geçdoğan. “Gazali’nin Sebeplilik Görüşü”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 49, sy 2 (2008): 385-98.,

Akgün, Tuncay. “Felsefi Düşüncede Yaratma Problemi”. Toplum Bilimleri (Dergi) VI, sy 11 (2012): 69-96.

Arıcı, Mustakim. Fahreddin Râzî sonrası: metafizik düşünce : kâtibî örneği, 2015.

Boubes, Enas. “et-Tavrü’d-Delali li-Ma’na’s-Sudur ve’l-Vurud”. Mîzânü’l-Hak: İslami İlimler Dergisi, sy 11 (2020): 227-51.

Et-Tâî, Muhammed Bâsil, Âmâl Rıza Milkâvî, Muhammed Saîd es-Sabbârînî, ve Kübra Şenel. “Çağdaş Fizik ve Müslüman Kelamcılar Açısından Sebeplilik Kavramı = Mefhûmü’s-Sebebiyye fi’l-Fizyâi’l-Muâsıra ve İnde’l-Mütekellimîne’l-Müslimîn”. Kutadgubilig: Felsefe – Bilim Araştırmaları, sy 23 (2013): 207-94.

Erdoğan, Ömer Faruk. “Fârâbî ve İbn Sinâ Felsefesinde Boşluk/Halâ Kavramı = The Concept of Void/Nothingness in al-Farabi and Ibn Sina Philosophy”. İslâmî Araştırmalar (Dergi) XXX, sy 1 (2019): 92-111.

Fazlıoğlu, İhsan. “Kelâmî Doğa Felsefesinden Mekanik Doğa Felsefesine Giden Yol: Evrenin Ara-varlıklardan, ‘Doğa’nın ‘Ruh’tan Arındırılması”. XI. ve XVIII. Yüzyıllar İslâm-Türk Medeniyeti ve Avrupa (Sempozyum), 2006, 109-10.

Kandemir, Ahmet Mekin. “Dünden Bugüne Nedensellik: Gazzâlî ve Kuantum Teorisi”. Kelâm Araştırmaları Dergisi XVI, sy 2 (2018): 525-36.

İmamoğlu, Abdullah Taha. “Klasik Sonrası Dönem İslâm Düşüncesinde Süreklilik ve Değişim: Seyyid Şerif Cürcânî Örneği (Bilim ve Sanat Vakfı Medeniyet Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 7-8 2013)”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi<br /> Darulfunun İlahiyat, sy 29 (2013): 203-7.

Karadaş, Cağfer. “İslam Düşünceside Değişim ve Süreklilik -Teceddüd-i Emsâl, Halk-ı Cedîd, İstimrâr, Hudûs-i Dâim-”. Usûl: İslam Araştırmaları, sy 8 (2007): 7-22.

Kavşut, Muhammet Sait. “NEFS-BEDEN İLİŞKİSİ PROBLEMİNE YENİ BİR BAKIŞ: MOLLA SADRÂ’NIN TEKÂMÜLÎ NEFS TASAVVURU”. Şarkiyat 10, sy 4 (30 Aralık 2018): 1492-1513.

Kaya, Seyfettin. “Arap-İslam Dünyasında Astronomi Bilimi”. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6, sy 2 (20 Aralık 2017): 354-73.

Kaya, Seyfettin. “Batlamyus’un Astronomi Anlayışına İslam Dünyasından ve Selçuklulardan Eleştiriler ve Düzeltmeler”. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi IX (2019): 19-42.

Kaygin, Serpil. “Orta Çağ İslam Düşünce Dünyası’nın Roger Bacon’un Varlık Anlayışına Etkileri”. Erdem, sy 77 (24 Aralık 2019): 127-50.

Kılıç, Cevdet. “Plotinus’ta Sudurla İnen ve Aşkla Yükselen Çift Kutuplu Hakikat Anlayışı”. Kelâm Araştırmaları Dergisi VII, sy 1 (2009): 39-56.

Korlaelçi, Murtaza. “Plotinus’un Sudur Anlayışı ile İbn Sina’nın Sudur Anlayışının Mukayesesi”. Uluslararası İbn Sînâ Sempozyumu Bildiriler I (2009): 229-50.

Kutluer, İlhan. “Fizik Varlığın Ötesinde: Gayb, Melekut veya Metafizik”. Yitirilmiş Hikmeti Ararken (Editörlü kitap), 2017, 564-98.

Madkour, İbrahim, ve Mübahat Türker Küyel. “Şifâ’nın Metafizik (Fizikten Sonrası) ’ine Giriş”. İbn Sînâ Doğumunun Bininci Yılı Armağanı, 2014, 507-38.

Nabi, Mohammed Noor, Osmanlı Elmalı, ve H. Ömer Özden. “Plotinus ve İbni Sina’nın Felsefi Sistemlerinde Sudur Nazariyesi”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi – Atatürk Üniversitesi İslâmi İlimler Fakültesi Dergisi, sy 33 (2010): 221-27.

Nasr, Seyyid Hüseyin, ve Sadık Kılıç. “İnsanın Evren İçindeki Yeri ve Zahirî Değişim İçindeki Süreklilik”. EKEV Akademi Dergisi I, sy 1 (1997): 31-40.

Ocak, Hasan. “İbn Haldun’un İslam Filozoflarına Yönelttiği Eleştiriler: Metafizik Örneği”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 13, sy 3 (01 Haziran 2013): 101-30.

Özpilavcı, Ferruh. “Nedensellik Bağlamında Ebü’l-Berekât El-Bağdâdî’nin Meşşâî Gelenek İçindeki Yeri”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi X, sy 1 (2010): 53-78.

Öztürk, Yener. “Kozmolojik Bağlamda Zorunlu İlliyet Anlayışına Eleştirel Bir Yaklaşım -I-”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi III, sy 2 (2001): 85-107.

Pirinç, Ahmet. “Abdurrezzâk el-Lâhîcî’de Sudûrun İmkânı Bağlamında Soyut Cevherler”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XXI, sy 2 (2016): 57-82.

Rîde, Muhammed Abdulhâdî Ebu, ve Cevher Şulul. “Aristoteles ve Kindî’ye Göre Âlemin Ezeliliği veya Yaratılmışlığı Problemi”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy 6 (2000): 133-141.

Smirnov, Andrey, ve Fethi Kerim Kazanç. “Nedensellik ve İslâm Düşüncesi”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi X, sy 1 (2010): 277-93.

Süngü, Arife Ünal. “İbn Sînâ’da Felekler Nazariyesi ve İşrâkî Felsefesi ile Mukayesesi”. Türk ve İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi IV, sy 15 (2017): 44-55.

Süruri, Ahmet. “[İslâm Düşüncesinde Süreklilik ve Değişim: Seyyid Şerif Cürcânî Örneği, M . Cüneyt Kaya (ed.), İstanbul: Klasik, 2015, 238 s.]”. İslâm Araştırmaları Dergisi, sy 33 (2015): 147-56.

Şahin, Nur Muhammed. İbn Sînâ’nın doğa felsefesinde dört unsur. ; İstanbul : İstanbul Medeniyet Üniversitesi, 2019.

Şenel, Cahid. “Batalyevsî’de Sudur Tasavvuru”. İslâmî İlimler Dergisi VII, sy 1 (2012): 7-20.

Şulul, Cevher. “Metafiziğin Tarihsel Evrimi”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11, sy 5 (2003): 57-69.

Tunç, Aynur İlhan. “Plotinos ve Farabi’de Sudur Teorisi ve Değerlendirilmesi”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sy 13 (2007): 143-70.

Üçer, İbrahim Halil. “Aristotelesçi Dunamisin Dönüşümü: İbn Sînâcı Doğal İsti’dâd ve Teheyyu’ Anlayışı Üzerine”. Nazariyat: İslâm Felsefe ve Bilim Tarihi Araştırmaları Dergisi II, sy 3 (2015): 35-74.

Cevher Kavramı ile İlgili Makaleler

Altaş, Eşref. “An Analysis and Editio Princeps of Fakhr al-Dın al-Razı’s Risalah: Al-Jawhar al-Fard”. Nazariyat İslam Felsefe ve Bilim Tarihi Araştırmaları Dergisi (Journal for the History of Islamic Philosophy and Sciences) 2, sy 3 (15 Ekim 2015): 77-178. https://doi.org/10.15808/Nazariyat.2.3.M0018.

Altaş, Eşref. “Fahreddin er-Râzî’nin el-Cevherü’l-ferd Adlı Risalesinin Tahkiki ve Tahlili”. Nazariyat: İslâm Felsefe ve Bilim Tarihi Araştırmaları Dergisi II, sy 3 (2015): 75-170.

Baga, Mehmet Sami. “Türsel Sûretin Varlığı ve Cevherliği: Hikmetü’l-Ayn Geleneği Merkezli Bir Değerlendirme”. Uluslararası 14. ve 15. Yüzyıl İslam Düşüncesinde Felsefe, Kelam ve Tasavvuf Sempozyumu Bildirileri I (2020): 76-90.

Bayraktar, Mehmet. “İbn Sina’nın Cevher Kavramının Sorunları”. Uluslararası İbn Sînâ Sempozyumu Bildiriler I (2009): 21-28.

Birgül, Mehmet. “İbn Rüşd’ün Telhûsu’l-Makûlât’ta, Farabi’nin ‘Küllî ve Şahıs Araz’ Tahliline Dair Eleştirisi ya da Ontolojik ve Epistemik Cevher Üzerine = Ibn Rushd’s Critics of al-Farabi’s Analysis About ‘Universal and Personal Accident’ in Talkhis al-Maqulat or on the Ontological and Epistemic Substance”. Beytülhikme: An International Journal of Philosophy (Dergi) IX, sy 3 (2019): 843-79.

Demir, Osman, ve Mehmet Arıkan. “Noktaya Dokunmak: Müeyyedzâde Abdurrahman Efendi’nin Cüz’ün lâ yetecezze’ Risalesi’nin Tahlil, Tahkik ve Tercümesi”. Nazariyat İslam Felsefe ve Bilim Tarihi Araştırmaları Dergisi (Journal for the History of Islamic Philosophy and Sciences) 5, sy 1 (15 Nisan 2019): 133-89.

Ece, Muhammet Nesih. “Tümel Cevher ve Tümel Arazların Yüklem Olma Durumları ve Buna Dair Bir Tartışma: Aristoteles-Fârâbî-İbn Rüşd = Conditions of Predicate of Universal Essence and Universal Accidents and a Discussion on This: Aristotle-Farabi-Ibn Rushd”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi – Atatürk Üniversitesi İslâmi İlimler Fakültesi Dergisi, sy 52 (2019): 137-54.

Oluşunun Temellendirilmesi”. İslâm Araştırmaları Dergisi, sy 19 (2008): 45-62.

Gökcan, Mehmet Mansur. “Muhammed Mâzî’nin Meâricü’l-Mukarrabîn İsimli Eseri Bağlamında ‘Nefs Cevherinin Saflaştırılmasının’ Vuslattaki Fonksiyonu”. Kilitbahir<br /> Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy 17 (2020): 38-73.

Gafarov, Anar. “Nasîruddîn Tûsî Felsefesinde Nefsin Soyut Bir Cevher

Kara, Özlem. “İbni Sina Felsefesinde Suret Cevher ve Varlık”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 19, sy 1 (26 Haziran 2019): 312-16.

Musavian, Seyyid Hüseyn. “‘Cevher Hareketi’ Teorisine Göre Dünyanın Oluşumu”. Şark Felsefesi Problemleri (dergi), sy 1-2 (2002): 15-20.

Şehristani, Abdulkerim eş-, ve Ömer Ali Yıldırım. “Cevheri Ferdin İspatı Hakkında”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi III, sy 6 (Şubat 2012): 155-60.

Türkmen, Ersan. “Ebü’l-Berekât el-Bağdâdî’nin Felsefesinde Nefsin Varlığı, Tanımı ve Cevherliği = The Existence of the Soul, Its Definition and Its Being a Substance in the Philosophy Abu al-Barakat al-Baghdadi”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi VI, sy 2 (2019): 241-56.

Uyanik, Mevlüt. “İslam Felsefesinin Teşekkül Dönemi ‘Varlık’ Anlayışında Birinci ve İkinci Cevher Kavramı”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1, sy 1 (30 Haziran 2002): 132-59.

Uysal, Enver. “Kindi Felsefesinde Cevher Kavramı”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XVIII, sy 1 (2009): 159-70

Wajrah, Ebrahim Mohammed al-. “Felsefetü’l-Cevher ve Alâkatuhû bi’l-Mâhiyye ve’l-Vücûdu fî’l-Fikri’l-Felsefî İbn Sina ‘Enmûzecen’”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi – Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy 48 (2019): 567-80.

Yalın, Salih. “Farabi’nin Töz/Cevher Tasavvuru”. Uluslararası Farabi Sempozyumu Bildirileri, 2005, 229-45.

Hareket Sistemi ile İlgili Makaleler

Altaş, Eşref. “İbn Sînâ’nın Konum Kategorisinde Hareket Düşüncesi ve Konumsal Hareket Kavramının Tarihi”. Diyanet İlmi Dergi L, sy 1 (2014): 27-50.

Balcıoğulları, Abdullah. “Orta Çağ Türk-İslam Bilim Adamlarının Dünya’nın Şekli, Hareketi ve Yerçekimine Dair Bulguları = Findings of the Middle Ages Turkish-Islamic Scientists Regarding the Shape, Movement of the Earth and Gravity”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi<br /> The Journal of International Social Research XIII, sy 74 (2020): 105-16.

Demir, Osman. “XVI. Yüzyıl Osmanlı Coğrafyasında Teorik Fizik Tartışmaları: Müeyyedzâde’nin Şübhetü’l-Âmme Risalesinde Hareket-Mekân İlişkisi”. Uluslararası 14. ve 15. Yüzyıl İslam Düşüncesinde Felsefe, Kelam ve Tasavvuf Sempozyumu Bildirileri I (2020): 388-400. McGinnis, Jon, ve Zikri Yavuz. “İbn Sina’da Zaman, Hareket ve İmkan”. Uluslararası İbn Sînâ Sempozyumu Bildiriler I (2009): 259-66.

Mehmet, Dağ. “KELAM VE İSLAM FELSEFESİNDE HAREKET KURAMI”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24, sy 1 (1981): 1.

Fizik Teorileri ile İlgili Makaleler

Arslan, İshak. “Fiziksel Evrenin Bütünleştirilmesi İçin Erken Bir Teşebbüs: Sühreverdî’nin Miktar Kavramı”. Nazariyat İslam Felsefe ve Bilim Tarihi Araştırmaları Dergisi (Journal for the History of Islamic Philosophy and Sciences) 3, sy 2 (15 Mayıs 2017): 47-68. https://doi.org/10.12658/Nazariyat.3.2.M0038.,

Aydın, Sena. “Filozoflar ve Kelamcılar Arasında Gerçekleşen Fizik Tartışmaları: Tehafüt Örneği”. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi I (2017): 221-31.

Carroll, William E., Mehmet Bulğen, ve Ece Türesinler. “Hawking’ten İbn Sînâ’ya Tanrı ve Fizik”. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi III, sy 2 (2017): 97-117.

Carroll, William E. “XVI. Yüzyıl Osmanlı Coğrafyasında Teorik Fizik Tartışmaları: Müeyyedzâde’nin Şübhetü’l-Âmme Risalesinde Hareket-Mekân İlişkisi”. Uluslararası 14. ve 15. Yüzyıl İslam Düşüncesinde Felsefe, Kelam ve Tasavvuf Sempozyumu Bildirileri I (2020): 388-400.

Yalin, Salih. “Sühreverdî’nin el-Elvâhu’l-İmâdiyye Adlı Eseri Temelinde Fizik ve Metafiziğe İlişkin Görüşleri”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 31, sy 43 (22 Aralık 2017): 263-92.

Yildiz, Mustafa. “İbn Tufeyl’de İnsan doğasının Fizik ve Metafizik kaynaklar”. Felsefe Dünyası 0, sy 53 (2011): 65-91.

Filozofların Görüşlerinin Karşılaştırıldığı Makaleler

Atay, Hüseyin. “Gazâlî ve İbn Rüşd Felsefesinin Karşılaştırılması”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi II, sy 3 (2004): 7-61.

Bayrakdar, Mehmet. “Karşılaştırmalı Felsefi Metin Okuma İbn Sina ve Spinoza Örneği”. Dini ve Felsefi Metinler: Yirmibirinci Yüzyılda Yeniden Okuma, Anlama ve Algılama (Editörlü Kitap) II (2012): 831-39.

Paton, H. J., ve Mehmet S. Aydın. “Filozofların Dünyası ve Din”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XXVI (1983): 207-21.

Madde- Sûret Teorisi ile İlgili Makaleler

Demir, Osman. “Fahreddin er-Râzî’de Cevher-i Ferd ve Heyûlâ-Sûret Teorileri”. İslâm Düşüncesinin Dönüşüm Çağında Fahreddin er-Râzî, 2013, 527-52.

Gümüşoğlu, Hasan. “Âlemin Aslî Maddesi Bağlamında Ortaya Çıkan Farklı Görüşlerin İtikat Açısından Sonuçları = The Results of Different Opinions About the Basic Material of the Universe in Terms of Faith”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi VI, sy 1 (2019): 49-70.

Üçer, İbrahim Halil. “İbn Sinacı İnsan Tasavvurunun Yeniden Düşünmek: Madde, Doğa ve İnsani Haller”. İnsan Nedir?: İslam Düşüncesinde İnsan Tasavvurları, 2019, 335-70.

Cisim Anlayışı ile İlgili Makaleler

Pattabanoğlu, Fatma Zehra. “İbn Kemmûne’nin Cisim Anlayışı”. Nazariyat İslam Felsefe ve Bilim Tarihi Araştırmaları Dergisi (Journal for the History of Islamic Philosophy and Sciences) 7, sy 1 (15 Nisan 2021): 69-91.

İNGİLİZCE LİTERATÜR

İbn Sînâ ve İbn Sînâcılık

Adem, Rodrigo. “Ibn Taymiyya as Avicennan? Fourteenth-Century Cosmological Controversies in Damascus: Ibn Taymiyya as Avicennan?” The Muslim World 108, sy 1 (Ocak 2018): 124-53.
Aertsen, Jan A. “Avicenna’s Doctrine of the Primary Notions and Its Impact on Medieval Philosophy”. İçinde Islamic Thought in the Middle Ages, editör Wim Raven ve Akasoy, 21-42. BRILL, 2008.
Ahmed, Asad Q. “The Reception of Avicenna’s Theory of Motion in the Twelfth Century”. Arabic Sciences and Philosophy 26, sy 2 (Eylül 2016): 215-43.
Amin, Wahid M. “‘From the One, Only One Proceeds’: The Post-Classical Reception of a Key Principle of Avicenna’s Metaphysics”. Oriens 48, sy 1-2 (08 Haziran 2020): 123-55.
Amin, Wahid M. “Qutb al-Din al-Razi and the Problem of Universals: A Fourteenth-Century Critique of Avicenna’s Theory of Natural Universals”. Nazariyat İslam Felsefe ve Bilim Tarihi Araştırmaları Dergisi (Journal for the History of Islamic Philosophy and Sciences) 5, sy 2 (15 Kasım 2019): 25-58.
Bäck, Allan. “Ibn Sina on the Individuation of Perceptible Substances”. İçinde Proceedings of the Patristic, Medieval, and Renaissance Conference 14, 23-42, 1989.
Benevich, Fedor. “The Essence-Existence Distinction: Four Elements of the Post-Avicennian Metaphysical Dispute (11–13th Centuries)”. Oriens 45, sy 3-4 (01 Ocak 2017): 203-58.
Benevich, Fedor. “The Necessary Existent (wājib al-wujūd): From Avicenna to Fakhr al-Dīn al-Rāzī”. İçinde Philosophical Theology in Islam: Later Ashʿarism East and West, editör Ayman Shihadeh ve Jan Thiele. Brill, 2020.
Bertolacci, Amos. “Metaphysics, Elemental Transformation, Medicine: A Specimen of Avicenna’s System of Thought in Ms. Escorial 621”. Oriens 47, sy 3-4 (01 Kasım 2019): 389-417.
Bertolacci, Amos. “Reading Aristotle with Avicenna: On the Reception of the Philosophia Prima in the Summa Halensis”. İçinde The Summa Halensis, editör Lydia Schumacher, 135-54. De Gruyter, 2020. https://doi.org/10.1515/9783110685022-010.
Bertolacci, Amos. “The Distinction of Essence and Existence in Avicenna’s Metaphysics: The Text and Its Context”. İçinde Islamic Philosophy, Science, Culture, and Religion, editör Felicitas Opwis ve David Reisman, 257-88. Brill, 2012.
Bertolacci, Amos. “The Doctrine of Material and Formal Causality in the «Ilāhiyyāt» of Avicenna’s «Kitāb al-Šifā’»”. Quaestio 2 (Ocak 2002): 125-54.
Black, Deborah. “Avicenna on Individuation, Self-Awareness, and God’s Knowledge of Particulars.” İçinde Judeo-Christian-Islamic Heritage. Philosophical & Theological Perspectives, 255-81. Milwaukee: Marquette University Press, 2012.
Cerami, Cristina. “A Map of Averroes’ Criticism against Avicenna: Physics, De caelo, De generatione et corruptione and Meteorology”. İçinde The Arabic, Hebrew and Latin Reception of Avicenna’s Physics and Cosmology, editör Dag Nikolaus Hasse ve Amos Bertolacci, 163-240. De Gruyter, 2018.
Daşdemir, Yusuf. “The Influence of the Avicennan Theory of Science on Philosophical Sufism: The Concept of the Divine Science in Qūnawī and Fanārī”. Oriens 48, sy 1-2 (08 Haziran 2020): 156-87.
Fancy, Nahyan. “Post-Avicennan Physics in the Medical Commentaries of the Mamluk Period”. Intellectual History of the Islamicate World 6, sy 1-2 (2018): 55-81.
Fontaine, Resianne. “Avicennian Sources in Abraham Ibn Daud’s Natural Philosophy?” İçinde The Arabic, Hebrew and Latin Reception of Avicenna’s Physics and Cosmology, editör Dag Nikolaus Hasse ve Amos Bertolacci, 241-68. De Gruyter, 2018.
Freudenthal, Gad. “The Medieval Hebrew Reception of Avicenna’s Account of the Formation and Perseverance of Dry Land: Between Bold Naturalism and Fideist Literalism”. İçinde The Arabic, Hebrew and Latin Reception of Avicenna’s Physics and Cosmology, editör Dag Nikolaus Hasse ve Amos Bertolacci, 269-312. De Gruyter, 2018. https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9781614516972-010/html.
Gannagé, Emma. “Between Medicine and Natural Philosophy. Avicenna on Properties (khawāṣṣ) and Qualities (kayfiyyāt)”. İçinde The Occult Sciences in Pre-modern Islamic Cultures, editör Nader El-Bizri ve Eva Orthmann, 41-66. Ergon Verlag, 2018.
Gutas, Dimitri. “Avicenna’s Eastern (‘Oriental’) Philosophy: Nature, Contents, Transmission”. Arabic Sciences and Philosophy 10, sy 2 (Eylül 2000): 159-80.
Gutas, Dimitri. “Medical Theory and Scientific Method in the Age of Avicenna.” İçinde Before and After Avicenna, 145-62. Leiden; Boston: Brill, 2003.
Gutas, Dimitri. “The Empiricism of Avicenna”. Oriens 40, sy 2 (01 Ekim 2012): 391-436.
Ivanov, Sergey. “It’s Raining Calves: History and Sources of a Spurious Citation from Avicenna in Albert the Great’s ‘Meteorology’”. Mediterranea. International Journal on the Transfer of Knowledge 5 (20 Mart 2020): 1-49.
Janos, Damien, “Moving the Orbs: Astronomy, Physics, and Metaphysics, and the Problem of Celestial Motion According to Ibn Sīnā”. Arabic Sciences and Philosophy 21, sy 2 (Eylül 2011): 165-214.
Kalbarczyk, Alexander. Predication and Ontology: Studies and Texts on Avicennian and Post-Avicennian Readings of Aristotle’s Categories. De Gruyter, 2018.
Kılıç, Muhammet Fatih, “The Emergence of the Distinction between Complete and Incomplete Causes from Avicenna to al-Abharī”, Nazariyat Journal for the History of Islamic Philosophy and Sciences 4/1 (October 2017): 63-85.
Lammer, Andreas. “Defining Nature: from Aristotle to Philoponus to Avicenna”. İçinde Aristotle and the Arabic Tradition, editör Ahmed Alwishah ve Josh Hayes, 1. bs, 121-42. Cambridge University Press, 2015.
Lammer, Andreas. “The Elements of Avicenna’s Physics Greek Sources and Arabic Innovations”. Doktora Tezi, Ludwig-Maximilians-Universität, 2016.
Lizzini, Olga. “The Relation between Form and Matter: Some Brief Observatıons on the ‘Homology Argument’ (Ilàhìyàt, Iı.4) and the Deductıon of Fluxus”. İçinde Avicenna on Theology and Metaphysics, 175-78, t.y.
McGinnis, Jon. “A Medieval Arabic Analysis of Motion at an Instant: The Avicennan Sources to the Forma Fluens/Fluxus Formae/Debate”. The British Journal for the History of Science 39, sy 2 (Haziran 2006): 189-205.
McGinnis, Jon. “A Small Discovery: Avicenna’s Theory of Minima Naturalia”. Journal of the History of Philosophy 53, sy 1 (2015): 1-24.
McGinnis, Jon. “Avicenna’s Natural Philosophy”. İçinde Interpreting Avicenna, editör Peter Adamson, 71-90. Cambridge: Cambridge University Press, 2013.
McGinnis, Jon. “Avicennan Infinity. A Select History of the Infinite through Avicenna”. İçinde Documenti e studi sulla tradizione filosofica medievale 21, 199-222, 2010.
McGinnis, Jon. “Logic and Science. The Role of Genus and Difference in Avicenna’s Logic, Science and Natural Philosophy”. Documenti e studi sulla tradizione filosofica medievale 18, 2007, 165-87.
McGinnis, Jon. “Pointers, Guides, Founts and Gifts: The Reception of Avicennan Physics in the East”. Oriens 41, sy 3-4 (01 Ocak 2013): 433-56.
McGinnis, Jon. Interpretıng Avicenna: Science and Philosophy in Medieval Islam Proceedings of the Second Conference of the Avicenna Study Group. Leiden/Boston: Brill, 2004.
Michot, Yahya. “Ibn Taymiyya’s Commentary on Avicenna’s Ishârât, namat X”. İçinde Islamic philosophy from the 12th to the 14th century, 119-210, 2018.
Özaykal, Kayhan. “Deconstruction of Ibn Sīnā’s Essence-Existence Distinction and the Essence of the Necessary Existent”. darulfunun ilahiyat 29, sy 1 (30 Haziran 2018). https://doi.org/10.26650/di.2018.29.1.0104.
Rahman, Fazlur. “Essence and Existence in Ibn Sīnā. The Myth and the Reality”. İçinde Hamdard Islamicus, 4.1.:3-14, 1981.
Richardson, Kara. “Avicenna and the Principle of Sufficient Reason”. İçinde Review of Metaphysics 67.4, 743-68, 2014.
Richardson, Kara. “Avicenna’s Conception of the Efficient Cause”. British Journal for the History of Philosophy 21, sy 2 (Mart 2013): 220-39.
Rizvi, Sajjad H. “An Avicennian Engagement with and Appropriation of Mullā Ṣadrā Šīrāzī (d. 1045/1636): The Case of Mahdī Narāqī (d. 1209/1795)”. Oriens 48, sy 1-2 (08 Haziran 2020): 219-49.
Ruffus, Anthony, ve Jon McGinnis. “Willful Understanding: Avicenna’s Philosophy of Action and Theory of the Will”. Archiv für Geschichte der Philosophie 97, sy 2 (28 Ocak 2015).
Sayılı, Aydın. “Ibn Sīnā and Buridan on the Motion of the Projectile”. İçinde Annals of the New York Academy of Sciences 500, 477-82, 1987.
Shihadeh, Ayman. “Avicenna’s Corporeal Form and Proof of Prime Matter in Twelfth-Century Critical Philosophy: Abū l-Barakāt, al-Masʿūdī and al-Rāzī”. Oriens 42, sy 3-4 (01 Ocak 2014): 364-96.
Stone, Abraham D. “Avicenna’s Theory of Primary Mixture”. Arabic Sciences and Philosophy 18, sy 1 (Mart 2008): 99-119.
Syamsuddin, Arif. “The Universe as a System. Ibn Sīnā’s Cosmology Revisited”. Islam & Science 7, sy 1 (2009): 127-45.
Thom, Paul. “The Division of the Categories According to Avicenna”. İçinde Aristotle and the Arabic Tradition, editör Ahmed Alwishah ve Josh Hayes, 1. bs, 30-49. Cambridge University Press, 2015.
Wisnovsky, Robert. “Avicenna on Final Causality”. Ph. D. Thesis, Princeton University, 1994.
Wisnovsky, Robert. “Final and Efficient Causality in Avicenna’s Cosmology and Theology”. Quaestio 2 (Ocak 2002): 97-124.

İbn Rüşd

Adamson, Peter. “Averroes on Divine Causation”. İçinde Interpreting Averroes, 198-217. Cambridge University Press, 2018.
Cerami, Cristina. “Averroes’ Natural Philosophy as Science of Nature”. İçinde Interpreting Averroes, 177-97. Cambridge University Press, 2018.
Di Giovanni, Matteo. “Substantial Form in Averroes’s Long Commentary on the Metaphysics”. İçinde In the Age of Averroes. Arabic Philosophy in the Sixth/Twelfth Century, editör Peter Adamson, 175-94. London & Turin: The Warburg Institute & Nino Aragno Editore, 2011.
Glasner, Ruth. “Ibn Rushd’s Theory of Minima Naturalia”. Arabic Sciences and Philosophy 11, sy 1 (Mart 2001): 9-26.
Glasner, Ruth. Averroes’ Physics: A Turning Point in Medieval Natural Philosophy. Oxford ; New York: Oxford University Press, 2009.
Harvey, Steven. “Averroes on the Principles of Nature: the Middle Commentary on Aristotle’s Physics I-II”. Pd. D. Thesis, Harvard University, 1977.
Maróth, Miklós. “Averroes on the Void”. İçinde La lumière de l’intellect. La pensée scientifique et philosophique d’Averroès dans son temps, 11-22. Cordoba: Peeters, 2011.
Taliaferro, Karen. “Ibn Rushd and Natural Law: Mediating Human and Divine Law”. Journal of Islamic Studies 28, sy 1 (Ocak 2017): 1-27.

Karşılaştırma

Adamson, Peter. “Porphyrius Arabus on Nature and Art: 463f Smith in Context”. Bulletin of the Institute of Classical Studies 50, sy Supplement_98 (01 Ekim 2007): 141-63.
Alwishah, Ahmed. “Suhrawardī and Ibn Kammūna on the Impossibility of Having Two Necessary Existents”. İçinde Illuminationist Texts and Textual Studies, editör Ali Gheissari ve John Wallbridge, 113-34. Brill, 2017.
Belo, Catarina. “The Concept of ‘Nature’ in Aristotle, Avicenna and Averroes”. Kriterion: Revista de Filosofia 56, sy 131 (Haziran 2015): 45-56.
Belo, Catarina. Chance and determinism in Avicenna and Averroes. Islamic philosophy, theology and science. Leiden ; Boston: Brill, 2007.
Benevich, Fedor. “A Rebellion against Avicenna? Suhrawardi and Abû l-Barakât on Platonic Forms and Lords of Species”. Ishrak, sy 9 (2019): 23-53.
Benevich, Fedor. “Individuation and Identity in Islamic Philosophy After Avicenna: Bahmanyār and Suhrawardī”. British Journal for the History of Philosophy 28, sy 1 (02 Ocak 2020): 4-28.
Benevich, Fedor. “The Priority of Natures against The Identity of Indiscernibles: Alexander of Aphrodisias, Yaḥyā b. ’Adī, and Avicenna on Genus as Matter”. Journal of the History of Philosophy 57, sy 2 (2019): 205-34.
Berruin, Mohammad M. “The Concept of Substance in the Philosophy of Ya’kūb al Kindī and Avicenna (Ibn Sīnā)”. Doktora Tezi, Durham University, 1971.
Dadikhuda, Davlat. “Not that Simple: Avicenna, Râzî, and Tûsî on the Incorruptibility of the Human Soul at Ishârât VII.6”. İçinde Islamic Philosophy from the 12 thto the 14 thCentury, 279-306, 2018.
Dadikhuda, Davlat. “Rule of the One: Avicenna, Bahmanyār, and al-Rāzī on the Argument from the Mubāḥathāt”, Nazariyat 6/2 (Nov 2020): 69-97.
Davidson, Herbert A. “Alfarabi and Avicenna on the Active Intellect”. Viator 3 (Ocak 1972): 109-78.
Davidson, Herbert A. Alfarabi, Avicenna, and Averroes on Intellect: Their Cosmologies, Theories of the Active Intellect, and Theories of Human Intellect. New York: Oxford University Press, 1992.
Eichner, Heidrun. “al-Fārābī and Ibn Sīnā on ‘Universal Science’ and the System of Sciences. Evidence of the Arabic Tradition of the Posterior Analytics”. İçinde Documenti e studi sulla tradizione filosofica medievale 21, 71-95, 2010.
Galluzzo, Gabriele. “Averroes And Aquinas on Aristotle’s Criterion of Substantiality”. Arabic Sciences and Philosophy 19, sy 2 (Eylül 2009): 157-87.
Hullmeine, Paul. “Al-Bīrūnī and Avicenna on the Existence of Void and the Plurality of Worlds”. Oriens 47, sy 1-2 (13 Mayıs 2019): 114-44.
Hyman, Arthur. “Aristotle’s ‘First Matter’ and Avicenna’s and Averroes’ ‘Corporeal Form”. İçinde Harry Austryn Wolfson Jubilee Volume, 1:385-406. Jarusalem, 1965.
Karimullah, Kamran I. “Avicenna and Galen, Philosophy and Medicine: Contextualising Discussions of Medical Experience in Medieval Islamic Physicians and Philosophers”. Oriens 45, sy 1-2 (01 Ocak 2017): 105-49.
O’reilly, Francisco. “Causality, Flux and Processıon. An Unexpected Encounter Among Proclus, Eriugena, And Avicenna”. İçinde Causality and Resemblance: Medieval Approaches to the Explanation of Nature, 57-73, 2018.
Stone, Abraham D. “Simplicius and Avicenna on the Nature of Body”, 1999.
Üçer, İbrahim Halil. “Realism Transformed: The Ontology of Universals in Avicennan Philosophy and Quṭb al-Dīn al-Rāzī’s Theory of Mental Exemplars”, Nazariyat 6/2 (Nov 2020): 23-68.
Weisheipl, James A. “Aristotle’s Concept of Nature. Avicenna and Aquinas”. İçinde Approaches to Nature in the Middle Ages, 137-60. Binghamton: Center for Medieval & Early Renaissance Studies, 1982.

Diğer

Adamson, Peter, Han Baltussen, ve Martin W. F. Stone, ed. Philosophy, Science and Exegesis in Greek, Arabic and Latin Commentaries. BICS Supplement, 83.1. London: Institute of Classical Studies, School of Advanced Study, University of London, 2004.
Das, Aileen R. “Beyond the Disciplines of Medicine and Philosophy: Greek and Arabic Thinkers on the Nature of Plant Life”. Içinde Philosophy and Medicine in the Formative Period of Islam, editör Peter Adamson ve Peter E. Pormann, 206-17. Warburg Institute Colloquia 31. London: The Warburg Institute, School of Advanced Study, University of London, 2017.
Fekkak, Bedr al-. “Cosmic, Corporeal and Civil Regencies: al-Fârâbî’s anti-Gelenic Defence of Hierarchical Cardiocentrism”. Editör Peter Adamson ve Peter E. Pormann. Philosophy and Medicine in the Formative Period of Islam, Warburg Institute Colloquia, 2017, 255-68.
Ibrahim, Bilal. “Theories of Matter”. İçinde The Oxford Encyclopedia of Philosophy, Science, and Technology in Islam, editör İbrahim Kalın, 2:352-55. New York: Oxford University Press, 2014.
Janos, Damien, ed. “‘Active Nature’ and Other Striking Features of Abū Bishr Mattā ibn Yūnus’s Cosmology as Reconstructed from His Commentary on Aristotle’s Physics”. İçinde Ideas in Motion in Baghdad and Beyond, 135-77. Brill, 2016.
Lettinck, Paul, ve Avempace. Aristotle’s Physics and Its Reception in the Arabic World: With an Edition of the Unpublished Parts of Ibn Bājja’s Commentary on the Physics. Aristoteles Semitico-Latinus, v. 7. Leiden ; New York: E.J. Brill, 1994.
McGinnis, Jon. “Arabic and Islamic Natural Philosophy and Natural Science”. İçinde The Stanford Encyclopedia to Philosophy, 2013. http://plato.stanford. edu/archives/win2013/entries/arabic-islamic-natural/.
McGinnis, Jon. “Natural Knowledge in the Arabic Middle Ages.” İçinde Wrestling with Nature. From Omens to Science, 59-82. Chicago: The University of Chicago Press, 2011.
Nasr, Seyyed Hossein. An Introduction to Islamic Cosmological Doctrines. Rev. ed. Albany: State University of New York Press, 1993.
Pasnau, Robert. “Form and Matter”. İçinde The Cambridge History of Medieval Philosophy, editör Robert Pasnau ve Christina van Dyke, 635-46. Cambridge: Cambridge University Press, 2010.
Puig, Josep. “Aristotle, His Course on Natural Philosophy and the Arabic Tradition” 3, sy Mediterranea (2018): 91-109.
Qāḍī, Wadād, Maurice A. Pomerantz, ve Aram A. Shahin, ed. The Heritage of Arabo-Islamic Learning: Studies Presented to Wadad Kadi. Leiden; Boston: Brill, 2016.
Pattabanoğlu, Fatma Zehra, “Ibn Kammūna’s Understanding of the Body”, Nazariyat Journal for the History of Islamic Philosophy and Sciences (7/1), April 2021.
Rashed, Marwan. “Natural Philosophy”. İçinde the Cambridge Companion to Arabic Philosophy, editör Peter Adamson ve Richard Taylor. Cambridge: Cambridge University, 2005.
Treiger, Alexander. “From Dionysius to al-Ġazālī: Patristic Influences on Arabic Neoplatonism”. Intellectual History of the Islamicate World 9, sy 1-2 (19 Aralık 2019): 189-236.
Twetten, David. “Aristotelian Cosmology and Causality in Classical Arabic Philosophy and Its Greek Background”. İçinde Ideas in Motion in Baghdad and Beyond, editör Damien Janos, 312-433. Brill, 2016. https://doi.org/10.1163/9789004306264_013.
Weisheipl, James A. “The Concept of Nature”. İçinde Nature and Motion in the Middle Ages, 377-408. D. C.: The Catholic University of America Press, 1954.
Wisnovsky, Robert. “Essence and Existence in the Eleventh- and Twelfth-Century Islamic East (Masriq): A Sketch”. İçinde The Arabic, Hebrew and Latin Reception of Avicenna’s Metaphysics, editör Dag Nikolaus Hasse Hasse ve Amos Bertolacci, 27-50. Berlin/Boston: Walter de Gruyter, 2011.