11-13. Yüzyıl İslam Düşüncesinde Fizik Teori Modelleri: Kuram ve Yöntem

Mu’tezile’nin Nedensellik Teorisi Üzerine İkincil Literatür

by Proje I Temmuz 14, 2022 386 Views

KİTAPLAR

Alami, A.. L’Ontologie modale: étude de la théorie des modes d’Abū Hāšim al- Ğubbāʾi. Paris: J. Vrin, 2001.

Cihâmî, Cîrâr. Mefhûmu’s-sebebiyye beyne’l-mütekellimîn ve’l-felâsife. Beyrut: Dâru’l- Meşrik, 1976.

Daiber, Hans. Das theologisch-philosophische System des Mu‘ammar ibn ‘Abbad as- Sulami. (gest. 830 n. Chr.), Beyrut: Franz Steiner, 1975.

Demir, Osman. Kelâmda Nedensellik: İlk Dönem Kelamcılarında Tabiat ve İnsan. İstanbul: Klasik Yayınları, 2015.

Ebû Rîde, Abdülhâdî. İbrahim en-Nazzâm’da Tabiat Anlayışı. çev. Hüseyin Aydın. Malatya: Nehir Yayınları, 2003.

Ebû Rîde, Muhammed Abdülhâdî. Min şüyûhi’l-Mu‘tezile İbrâhim b. Seyyâr en-Nazzâm ve ârâuhü’l-kelâmiyyeti’l-felsefiyye. Kahire: Dârü’n-Nedîm, 1989.

Fahri, Macid. Islamic Occasonalism and its Critique by Averroes And Aquinas. USA: Routledge, 2008.

Frank, Richard M.. Beings and Their Attributes: The Teaching of the Basrian School of the Mutazila in the Classical Period. State University of New York Press, Albany 1978.

Kandemir, Ahmet Mekin. Mu’tezilî Düşüncede Tabiat ve Nedensellik. Endülüs Yayınları, İstanbul 2020.

Kazanç, Fethi Kerim: Kâdî Abdülcebbâr’da Nedensellik Kuramı. Ankara: Araştırma Yayınları, 2014.

Key, Alexander. Language Between God And The Poets: Maʿnā in The Eleventh Century. Oakland: University of California Press, 2018.

Thiele, Jan. Kausalität in der mu’tazilitischen Kosmologie. Das Kitâb al-Mu’aththirât wa- miftâh al-mushkilât des Zayditen al-Hasan ar-Rassâs (st. 584/1188) (Islamic Philosophy, Theology and Science 84). Leiden-Boston: Brill, 2011, xii-155+57. [includes critical edition].

Van Ess, Josef. Theologie Und Gesellschaft İm 2. Und 3. Jahr. Hundert Hidschraft: Eine Geschishte Des Religiosen Denker İm Frühen Islam. New York: Walter De Gruyter, I, II, III, V (1991); IV, VI (1995).

Van Ess, Josef. Theology and Society in the Second and Third Centuries of the Hijra. I- IV, Translated from German by Gwendolin Goldbloom-John O’Kane, Leiden: Brill 2017-2019.

Wolfson, Harry Austryn. The Philosophy of the Kalam. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1976.

KİTAP BÖLÜMLERİ

Abdulsater, Hussein A.. “The Theory of States from al-Mufîd to al-Murtadâ”. In Philosophy and the Intellectual Life in Shî’ah Islam, ed. by Saiyad Nizamuddin Ahmad & Sajjad H. Rizvi (The Shîah Institute Symposia Series 1). London: The Shi’ah Institute Press, 2017, 276, 27-37.

Bennett, David. “Cognisable Content: The Work of the Maʿnā in Early Muʿtazilī Theory”. In Philosophy and Language in the Islamic World, ed. by Nadja Germann & Mostafa Najafi (Philosophy in the Islamic World in Context 2). Berlin: De Guyter, 2020, xiv-343, 1-20.

Thiele, Jan. “Abū Hāshim al-Jubbā’ī’s (d. 321/933) Theory of ‘States’ (aḥwāl) and its Adaption by Ash‘arite Theologians”. in Sabine Schmidtke (ed.), The Oxford Handbook of Islamic Theology, Oxford, Oxford University Press, 2016, 364-383.

Wolfson, Harry Austryn. “Mu‘ammar’s Theory of Ma‘nā”. Arabic and Islamic Studies in Honor of Hamilton A. R. Gibb (ed. G. Makdisi), Leiden; Brill, 1965, 673–688.

Zimmerman, Fritz. “Philoponus’ Impetus Theory in the Arabic Tradition”. Philoponus and the Rejection of Aristotelean Science, ed. R. Sorabji, London: Duckworth, 1987, 121-129.

MAKALELER

Altıntaş, Ramazan. “Muʻtezile’nin Basra Ekolüne Göre Tabʻ Teorisi ve Bu Teorinin Bazı Kelâmî Konulara Uygulanması”. Kader Dergisi 15/2 (2018): 212-228.

Baktır, Mehmet. “Câhız’ın Varlık ve Tabiat Anlayışı”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 10/2 (2006): 237-256.

Bilge, Meliha. “Ebû İshak İbrâhim B. Seyyâr En-Nazzâm’ın Mûcize Anlayışı: Nazzâm’ın Tabiat Teorisi Çerçevesinde Bir İnceleme”. Kader 18/2 (2020), 587-616.

Bulut, Halil İbrahim. “Muʻtezile Mezhebinde Nedensellik Tartışmaları”. Marife Dergisi 3/3 (2003): 275-292.

Cengiz, Yunus. “Nazzâm’ın Doğa Felsefesinde İʻtimâd hareketi: Neliği ve İşlevi”. Milel ve Nihal Dergisi 11/1 (2014): 143-168.

Demir, Osman. “Determinizm ve Okasyonalizm Arasında: Mu’tezile’de Tevlîd Düşüncesi ve Ehl-i Sünnetin Eleştirisi”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 36/1 (2009), 63-82. Erdemci, Cemalettin. “İslâm Kelâmında Kozalite Problemi”. Siirt Üniversitesi İlahiyat

Fakültesi Dergisi 1/2 (2014), 11-32.
et-Tâî, M. Basil v.dğr. “Mefhûmu’s-Sebebiyye fi’l-Fizyâi’l-Muʻâsira ve ʻinde’l-

Mütekellimîne’l-Müslimîn”. Kutadgubilig 23 (2013), 254-294.

Frank, Richard M.. “Abu Hashim’s Theory of States: Its Structure and Function”. Actas do Congressu de Estudos Arabes e Islamicos, Leiden, 1971, 85-100.

Frank, Richard M.. “Al-Maʻnâ: Some Reflections on the Technical Meanings of the Term in the Kalâm and Its Use in the Pyhsics of Muʻammar”. Journal of the American Oriental Society 87/3 (1967): 248-259.

Frank, Richard M.. “Ebû Hâşim’in Ahvâl Teorisi: Yapısı ve İşlevi”. çev. Hayrettin Nebi Güdekli, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 46 (Nisan 2014), 225-236.

Gimaret, Daniel. “La Théorie des Aḥwâl d’Abû Hâšim al-Ǧubbâʾî d’après des Sources Ašʿarites”. Journal Asiatique (1970) 258: 47–86.

Gimaret, Daniel. “Un extrait de la Hidāya d’Abū Bakr al-Bāqillānī: le Kitāb attawallud, réfutation de la thèse mu‘tazilite de la génération des actes”. Bulletin d’études orientales, 58 (2009), 259-313.

Horten, Max. “Die Modus-Theorie des Abū Hāschim”. ZDMG, s. 63 (1909), 303-322.

Kandemir, Ahmet Mekin. “Kelâmda ve Modern Fizikte Nedensellik Tartışmaları: Tabʽ Teorisi ile Kuantum Teorisinin Soft-Determinist Yorumları Arasında Bir Karşılaştırma”. Bilimname XLI, 2020/1, 691-722.

Kandemir, Ahmet Mekin. “Muʽtezile’de Zorunlu Nedensellik ve Mucize: Tabiat (Tabʽ) Teorileri Çerçevesinde bir İnceleme”. Kader 18/1 (2020), 31-60.

Koloğlu, Orhan Şener. “Ebû Hâşim el-Cübbâî’nin Ahvâl Teorisi Üzerine Bazı Mülahazalar”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16/2 (2007), 195-214.

Nessar, Muhammed Abdüssettâr. “et-Tabiîyyât ve ʻalakâtüha bi’d-dîn ʻinde’n- Nazzâm el-Muʻtezilî”. Havliyyâtü Külliyeti’ş-Şerîa ve’l-Kânûn ve’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye 12 (1995), 197- 230.

Pines, Solomon. “Les précurseurs musulmans de la théorie de l’impetus”. Archeion, 21, 1938, 298-306.

Pines, Solomon. “Un précurseur baghdadien de la théorie de l’impetus”, Isis, 44, 1953, 246–51.

Thiele, Jan. “La Causalité selon al-Ḥākim al-Ǧišumī”. Arabica 59 (2012), 291–318.

Türkmen, Hasan. “Muʻammer b. Abbâd’ın Tabiî Zorunluluk Nazariyesinin Deizmi Çağrıştırması”. Kesit Akademi Dergisi 4/14 (2018), 153-161.

TEZLER

Güdekli, Hayreddin Nebi. Ebu Haşim el-Cübbaî’nin Zat-Sıfat İlişkisine Yaklaşımı: Haller Teorisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.

Güdekli, Hayrettin Nebi. Kelâmın Tümel Bir Disiplin Olarak İnşâsı. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, 2015.

Holoğlu, Yasemin. Câhız’da Tabiat Felsefesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2014.

Kandemir, Ahmet Mekin. Mutezile Kelâmında Tabiî Nedensellik Düşüncesi. Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2019.

Karaağaç, Hilmi. İslam Kelâmında Tevlîd Nazariyesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2001.

Kılavuz, Ulvi Murat. İslam Düşüncesinde Dolayıl Fiil ve Davranışlar (Tevlid- Tevellüd). Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2001.

BİLDİRİLER

Holoğlu, Yasemin – Yavuz, Yusuf Şevki. “Câhız’da Tabiat Felsefesi”. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı. 3: 87-101. İstanbul: İlmi Etüdler Derneği, 2016.