11-13. Yüzyıl İslam Düşüncesinde Fizik Teori Modelleri: Kuram ve Yöntem

Eş‘ariyye ve Mâturîdiyye’nin Nedensellik Teorisi Üzerine İkincil Literatür

by Proje I Temmuz 14, 2022 396 Views

KİTAPLAR

Aydın, Hasan. Eski Yunan’dan İslâm’ın Klasik Çağına Neden Kavramı ve Nedensellik Sorunu. İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı, 2009.

Cihâmî, Cîrâr. Mefhûmu’s-sebebiyye beyne’l-mütekellimîn ve’l-felâsife. Beyrut: Dâru’l- Meşrik, 1976.

Demir, Osman. Kelâmda Nedensellik: İlk Dönem Kelamcılarında Tabiat ve İnsan. İstanbul: Klasik Yayınları, 2015.

Fahri, Macid. Islamic Occasonalism and its Critique by Averroes And Aquinas. USA: Routledge, 2008.

Perler, Dominik & Rudolph, Ulrich. Occasionalismus. Theorien der Kausalität im arabisch-islamischen und im europäischen Denken. (Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften in Göttingen, 235). Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2000, 278.

Wolfson, Harry Austryn. The Philosophy of the Kalam. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1976.

KİTAP BÖLÜMLERİ

Benevice, Fedor. “The Metaphysics of Muḥammad b. ʿAbd al-Karīm al-Šahrastānī (d. 1153): Aḥwāl and Universals”. Islamic Philosophy from the 12th to the 14th Century, ed. Abdelkader Al Ghouz. Bonn University Press, Göttingen, 2018, 327-355.

Bernand, Marie. “Tabiat Kavramının Kelâmî Eleştirisi”. Din Felsefesi Açısından Mâtûrîdî Geleneki 3. Ed. Recep Alpyağıl. 575-605, İstanbul: İz Yayıncılık, 2017.

Frank, Richard M.. “Notes and Remarks on the Tabāʿi in the Teaching of al-Māturīdī”. Melanges D’islamologie. Ed. Pierre Salmon. Leiden: E.J. Brill, 1974.

Marmura, M.. “Al-Ghazālī’s Second Causal Theory in the 17th Discussion of the Tahāfut”. In P. Morewedge (ed.), Islamic Philosophy and Mysticism. Delmar, NY: Caravan Books, 1981, 85–112.

Martini Bonadeo, Cecilia. “God’s Qudra (Power) and Natural Causality: Between Falsafa and Islamic Occasionalism”. in Occasionalism from Metaphysics to Science, ed. by Matteo Favaretti Camposampietro, Mariangela Priarolo & Emanuela Scribano (The Age of Descartes/Descartes et son temps 2) (Turnhout: Brepols, 2018), pp. 21-40.

Muhtaroğlu, Nazif. “Al-Māturīdī’s View of Causality”. Occasionalism Revisited: New Essays from the Islamic and Western Philosophical Traditions. ed. Nazif Muhtaroglu. Abu Dhabi: Kalam Research and Media, 2017, 3-21.

Muhtaroğlu, Nazif. “Ashʻarites, Cartesians and Occasionalism”. Occasionalism Revisited. Ed. Nazif Muhtaroğlu. 105-138. Abu Dhabi: Kalam Research & Media, 2017.

Smirnov, Andrey. “Causality and Islamic Thougt”. A Companion to World Philosophies. Ed. Eliot Deutsch-Ron Bontekoe. 493-503. USA: Blackwell, 1997.

Thiele, Jan. “Abū Hāshim al-Jubbā’ī’s (d. 321/933) Theory of ‘States’ (aḥwāl) and its Adaption by Ash‘arite Theologians”. in Sabine Schmidtke (ed.), The Oxford Handbook of Islamic Theology, Oxford, Oxford University Press, 2016, 364-383.

Yavuz, Yusuf Şevki. “Mâtûrîdî’nin Tabiat ve İlliyete Bakışı”. Büyük Türk Bilgini İmâm Mâtûrîdî ve Mâtûrîdîlik. Ed. İlyas Çelebi. 54-64. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2012.

MAKALELER

Akman, Mustafa. “Eşʻarî’nin Nedensellik Anlayışı Üzerinden Ehl-i Hadis’in Vardığı Sonuçlar”. Journal of Islamic Research 2011;22(2):71-88.

Al-Allaf, Mashhad. “Al-Ghazâlî on Logical Necessity, Causality, and Miracles”. Journal of Islamic Philosophy, 2 (2006): 37-52.

Bağçeci, Muhittin. “Mucizenin İmkânı ve Tabiat Kanunlarının Zorunsuzluğu”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (1983): 167-177.

Benevich, Fedor. “The Classical Ash’ari Theory of Ahwâl: Juwaynî and his Opponents”. Journal of Islamic Studies, 27.2 (2016): 136-75.

Bernard, Marie. “La critique de la notion de nature (tab‘) par le Kalam”. Studia Islamica 51 (1980), 59-105.

Birgül, Mehmet Fatih. “Discussion of Causality Based on the Conceptions of Nature of Ibn Rushd and al-Ghazâlî”. Ilahiyat Studies, 1.2 (Summer/Fall 2010): 241-58.

Courtenay, William J.. “The Critique on Natural Causality in the Mutakallimun and Nominalism.” Harvard Theological Review 66, no. 1 (1973): 77–94.

Çurak, Halil. “Şehristânî’nin Ahval Teorisini Eleştirisi”. Universal Journal of Theology 2/2 (2017), 162-174.

Dağ, Mehmet. “İmam el-Harameyn el-Cüveynî’de Nedensellik Kuramı”. OMÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (1987),35-54.

Demir, Osman. “Cüveynî’de Ahvâl Teorisi”. İslâm Araştırmaları Dergisi 20 (2008), 59-78.

Demir, Osman. “Determinizm ve Okasyonalizm Arasında: Mu’tezile’de Tevlîd Düşüncesi ve Ehl-i Sünnetin Eleştirisi”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 36/1 (2009), 63-82. Dutton, Blake D., “Al-Ghazâlî on Possibility and the Critique of Causality”. Medieval

Philosophy and Theology, 10 (2001): 23-46.

Erdemci, Cemalettin. “İslâm Kelâmında Kozalite Problemi”. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/2 (2014), 11-32.

et-Tâî, M. Basil v.dğr. “Mefhûmu’s-Sebebiyye fi’l-Fizyâi’l-Muʻâsira ve ʻinde’l- Mütekellimîne’l-Müslimîn”. Kutadgubilig 23 (2013), 254-294.

et-Tâî, M. Basil. “Re-creation: A Possible Interpretation of Quantum Indeterminism”. arXiv:0907.3419 [quant-ph], 2009.

Evkuran, Mehmet. “İslam Düşüncesinde Nedensellik Problemi Doğa ve Tarih Algımız Üzerine”. Eskiyeni Dergisi 21 (2017): 11-27.

Frank, Richard M.. “The structure of created causality according to al-Ash‘arî”. Studia Islamica 25 (1966), 13–76.

Gimaret, Daniel. “Un extrait de la Hidāya d’Abū Bakr al-Bāqillānī: le Kitāb attawallud, réfutation de la thèse mu‘tazilite de la génération des actes”. Bulletin d’études orientales, 58 (2009), 259-313.

Goodman, L. E.. “Did Al-Ghazâlî Deny Causality?”. Studia Islamica (1978) 47: 83–120. Goodman, Lenn E.. “Al-Ghazâlî and Hume on Causality”. Ishraq, 4 (2013): 448-72. Harding, Karen. “Causality Then and Now: Al Ghazālī and Quantum Theory”. The

American Journal of Social Sciences 10/2 (1993), 165-177. Harding, Karen. “Dünden Bugüne Nedensellik: Gazzâlî ve Kuantum Teorisi”. çev. Ahmet

Mekin Kandemir. Kader 16/2 (Aralık 2018): 525-536. Kahraman, Hüseyin. “Fâil-i Muhtâr Tanrı Anlayışını Ortaya Koymada Bir Argüman Olarak

Cevher-Ârâz Teorisi: Cüveynî Örneği”. Marife 19/1 (2019), 9-22. Karbasizadeh, Amir Ehsan. “A Ghazalian Predicament: Epistemology and Metaphysics of

Causation in the Works of Ghazali”. Sophia Perennis, 1.4 (2009): 43-70. Koloğlu, Orhan Şener. “Ebû Hâşim el-Cübbâî’nin Ahvâl Teorisi Üzerine Bazı

Mülahazalar”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16/2 (2007), 195-214. Kukkonen, T. “Possible Worlds in the Tahāfut al-Falāsifa: al-Ghazālī on Creation and

Contingency”. Journal of the History of Philosophy (2000) 38: 479–502. Lizzini, Olga. “Causality as Relation : Avicenna (and al-Ghazâlî)”. Quaestio, 13 (2013),

165- 95. Macit, Muhittin. “İmkân Metafiziği Üzerine: Gazzâli’nin Felsefî Determinizmi Eleştirisi”.

Dîvân: İlmî Araştırmalar 2/3 (1997/1), 93-141. Marmura, M.. “Ghazālian Causes and Intermediaries”. Journal of the American

Oriental Society (1995) 115: 89–100. Moad, Omar Edward. “A Significant Difference Between al-Ghazâlî and Hume on

Causation”. Journal of Islamic Philosophy, 3 (2008): 22-39. Moad, Omar Edward. “Al-Ghazali’s Occasionalism and the Nature of Creatures”.

International Journal for Philosophy and Religion, 58 (2005): 95-101. Rayan, Sobhi. “Causality and Reliance (Tawakkul) in Ghazâlî’s Epistemological System”.

Journal of Islamic Studies and Culture, 6.1 (2018): 60-66. Riker, S. “Al-Ghazali on Necessary Causality in The Incoherence of the Philosophers”.

The Monist 79 (1996), 315–24.

Sevgıl̇ı,̇ Mâcid. “Cüveynî’nin İstirsâl Meselesi ile Ahvâl Teorisi ve Bu Konular Etrafında Cereyân Eden Tartışmalar”. Siirt Üniversitesi İlâhiyât Fakültesi Dergisi, Siirt 2014, sayı: II/1, 139- 157.

Şahiner, Muharrem. “Gazzâlî’nin Nedensellik Anlayışı ile Malebranche’ın Okazyonalizminin Karşılaştırılması”. Sosyal Bilimler Dergisi 4/7 (2014): 1-27.

Türkben, Yaşar. “Gazzâlî’nin Sebeplilik Düşüncesi Üzerine Yapılan Tartışmalar”. e- Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi 2/2 (2009), 41-53.

Türker, Ömer. “İlâhî Fiillerin Nedenliliği Sorunu: Gazzâlî’nin Meseleye Yaklaşımı ve Katkısı”. İslâm Araştırmaları Dergisi, 2007, sayı: 17, 1-24.

Yıldız, Metin. “Ebu’l-Hasan el-Eş‘arî’de Nedensellik Karşıtlığı: Âdet Nazariyesi”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 19/2 (2019), 533-551.

TEZLER

Aktaş, Mehmet. Cüveynî’de Tanım Teorisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2020.

Devji, Umit Yolsuloglu. AI-Ghazāli and Quantum Physics: A Comparative Analysis of The Seventeenth Discussion of Tahāfut al-Falāsifa and Qantum Theory. Canada: McGill University Institute of Islamic Studies, MA Thesis, 2003.

Karaağaç, Hilmi. İslam Kelâmında Tevlîd Nazariyesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2001.

Karaman, Hüseyin. Cüveynî’de İlliyet Teorisi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 2015.

Kılavuz, Ulvi Murat. İslam Düşüncesinde Dolayıl Fiil ve Davranışlar (Tevlid- Tevellüd). Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2001.

-BİLDİRİLER-

Bulğen, Mehmet. “The Relevance of Quantum Physics to Kalam Atomims”. Uluslararası İmam Eş’arî ve Eş’arîlik Sempozyumu Bildirileri 21-23 Eylül 2014, 2015, cilt: I, s. 381-394.

Bulut, Halil İbrahim. “Nedensellik Ya Da Hissi Mucizelerin İmkânı Meselesi”. Bir Kelâm Problemi Olarak Din-Dünya İlişkisi Sempozyumu. 224-244. Çorum: 2002.

Daiber, Hans. “God versus Causality. Al-Ghazālī’s Solution and its Historical Background”. In: Islam and Rationalism: The Impact of al-Ghazālī. Proceedings of an International Conference, Ohio State University, November 10–12, 2011 (forthcoming).

Dhanani, Alnoor. “Al-Mâtûrîdî and Al-Nasafî on Atomism and the Tabâiʻ”. Büyük Türk Bilgini İmâm Mâtûrîdî ve Mâtûrîdîlik -Milletlerarası Tartışmalı İlmi Toplantı-, 22-24 Mayıs 2009- . ed. İlyas Çelebi. 65-76. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Publications, 2012.

Dhanani, Alnoor. “Mâtürîdî ve Nesefî’nin Atomculuk ve Tabiat Anlayışı”. çev. Mehmet Ata Az. Mâtürîdî Gelen-ek-i Çağdaş Metinler Seçkisi III, Derleyen: Recep Alpyağıl (İstanbul: İz Yayıncılık, 2016), 607-616.

Griffel, Frank. “Al-Gahzâlî’s Appropriation of Ibn Sînâ’s Views on Causality and the Development of the Sciences in Islam”. In Uluslararasi Ibn Sînâ Sempozyumu Bildiriler 22-24 May 2008, Istabul. Inernational Ibn Sina Symposium Papers, 2 vol., ed. by Nevzat Bayhan, Mehmet Mazak & Aydin Süleyman. Istanbul: Kültüra.S, 2009, vol. I, pp. 1-365 & vol. II, 105-116.

Karadaş, Cağfer. “Hocazâde’nin Tehâfüt’ünde Sebeplilik Meselesi”. In T. Yücedoğru, O. Ș. Koloğlu, U. M. Kılavuz, and K. Gömbeyaz (eds.), Uluslararası Hocazâde Sempozyumu (22–24 Ekim 2010 Bursa) – Bildiriler, Bursa: Büyükşehir Belediyesi Yayınları, (2011), 163–73.